Klimaatakkoord: wat is politiek wijs om te doen?
De doelstelling is helder, 49% CO2-reductie in 2030. Nu is het moment om knopen door te hakken. Welk pakket maatregelen draagt het meest effectief bij aan die doelstelling en met welke instrumenten is dat doel het beste te bereiken? De eerste vraag is vooral een technisch-inhoudelijk afweging. De tweede een politieke. Wat is politiek wijs om te doen?
De baten van de Nederlandse inspanning zijn vanuit het belang van terugdringing van klimaatrisico’s zeer beperkt. Die baten zijn ook niet goed te berekenen, want afhankelijk van wat andere landen doen. De kosten daarentegen zijn heel goed te berekenen. De vraag is eerder hoe gaan we die kosten verdelen over de doelgroepen. Een logische afweging zou zijn ‘de vervuiler betaalt’, dus naar rato van de bijdrage aan de CO2-emissie.
De zwaarste last komt dan bij de grootverbruikers van fossiele energie te liggen. Dat zijn de kolencentrales, petrochemie, staal-, kunstmest- en cementindustrie, het vliegverkeer en veehouderij. Sommigen pleiten voor een CO2-heffing, maar veel beter zou zijn om het lage energietarief voor grootverbruikers stapsgewijs af te bouwen. In feite gaat het om het afbouwen van subsidie. De werkelijke energiekosten worden dan in rekening gebracht. Een effectieve incentive om energie te gaan besparen.
Die keuze heeft uiteraard wel gevolgen voor de economische groei en de belastinginkomsten van de staat. Wiebes zegt: “Het mag niet ten koste gaan van de economische groei”. Dat is een verwarrend statement, want klimaatverandering heeft al gevolgen voor de economische groei. We hebben al te maken met economische schade, omdat de rivieren niet goed meer bevaarbaar zijn voor de scheepvaart. De landbouw heeft te maken met droogteschade. Herstelmaatregelen en klimaatadaptatie kosten geld en arbeid die niet worden ingezet voor andere mogelijkheden voor economische groei. Ook hebben herstelmaatregelen en klimaatadaptatie implicaties voor de begroting. Het is aan de overheid om inventief te zijn, de bakens te verzettenen de begroting op een andere wijze sluitend te krijgen. Geeft de overheid niet teveel geld uit aan zaken die weinig bijdragen aan onze welvaart?
De ultieme vraag is of het huidige welvaartsniveau op de lange termijn wel houdbaar is. Het liefst bouwen we veel windmolens en biogasinstallaties, leggen we zonneparken aan, plaatsen op alle daken zonnepanelenom te voorzien in de groeiende vraag naar schone elektriciteit. Dat levert economische groei, maar energiebesparing levert ook economische groei en kansen voor innovatie.Op de lange termijn is het beperken van de energievraag ook een effectieve strategie met minder gevolgen voor de leefomgeving. Kwestie van andere mindset.
Nederland is een rijk land en kan die investeringen in duurzame energiecapaciteit wel opbrengen. De vraag is echter: is dat geld niet beter besteed als we minder fortuinlijke landen financieel ondersteunen om hun klimaatdoelstellingen te halen?
Peter van de Laak
24 oktober 2018
