Technocratische aanpak MER-basis mist aandacht voor participatie
De handreiking MER-basis heb ik nu twee keer gelezen. Wat mij verbaast is dat er niets in staat over de rol van milieueffectrapportage bij participatie . Niets over de inbreng van waterschappen, natuurorganisaties, energiebeheerders en provincie. Partners die relevante kennis en data kunnen inbrengen. Partners die je ook nodig hebt bij de uitvoering van het omgevingsbeleid.
De belofte
MER-basis beoogt milieueffectrapportage efficiënter te benutten voor het omgevingsbeleid. Een gemeente is namelijk niet klaar met alleen een MER voor de omgevingsvisie. Een MER kan ook nodig zijn voor opvolgende programma’s. Met een MER-basis is meer samenhang mogelijk. De handreiking MER-basis reikt daartoe een gereedschapskist met hulpmiddelen aan. Zoals het ontwerpen van een beoordelingskader waarmee een goede onderbouwing en afweging van keuzes mogelijk is. Dat is de belofte, maar ik zie dat nog niet gebeuren.
Beoordelingskader: technisch ingewikkeld
Een van de moeilijkste onderdelen van MER is het opstellen van een beoordelingskader. Vooral nu omgevingsvisies steeds meer uitdijen met soms wel 15 beleidsthema’s. Ik heb dat meegemaakt toen ik als adviseur werkzaam was voor de gemeente Amersfoort. Beleidsmedewerkers werd gevraagd om een eerste versie van een beoordelingskader verder in te vullen. Wat zijn de relevante indicatoren per thema? Wat is de huidige situatie per indicator en wat zou de streefwaarde kunnen zijn (de meetlat)? Die vragen beantwoorden was voor de meesten een brug te ver.
Voor Rijkswaterstaat heb ik een verkenning uitgevoerd naar de kansen en belemmeringen voor omgevingseffectrapportage (OER). In diverse casussen bleek het detailniveau van de besliscriteria te globaal om concrete afwegingen te kunnen maken. Je haalt je een hoop werk op de hals als je voor een breed scala aan beleidsthema’s een beoordelingskader ontwerpt en je niet beschikt over de relevante data op het juiste detailniveau. Dit behoort al duidelijk te zijn tijdens het opstellen van de notitie reikwijdte en detailniveau.
Monitor leefomgeving
Positief vind ik de oproep aan gemeenten om hun informatiebeheer op orde te brengen. Voor veel gemeenten ligt daar nog een uitdaging. Een foto en monitor voor de fysieke leefomgeving kan een waardevolle rol spelen bij het participatieproces. Het maakt de kwetsbaarheden en uitdagingen van de gemeente concreet. Daarvoor hebben gemeenten ook input nodig van hun partners die inzicht kunnen geven in ontbrekende kennis, informatie en data.
