Van milieu naar omgevingseffect rapportage
De Omgevingswet beoogt belangen van ruimtelijke kwaliteit, gezondheid, milieu, natuur evenwichtig en integraal af te wegen. In een omgevingsvisie en omgevingsplan gaat het om het evenwichtig toedelen van functies aan locaties. De milieueffectrapportage probeert in die ontwikkeling mee te bewegen. Het moet alleen geen goedkoop trucje worden om het imago van m.e.r. op te poetsen.
Lourens Loeven hield tijdens de IenW m.e.r.-dag een pleidooi voor een omgevingseffectrapportage. Volgens mij lukt dat alleen als de m.e.r. zich minder toelegt op het genereren van alternatieven. Alternatieven zijn de achilleshiel van milieueffectrapportage. Laat het los, zou ik willen roepen. Laat de opstellers van omgevingsvisie en omgevingsplan zelf de alternatieven bedenken en hierin hun keuzes maken. Focus met de omgevingseffectrapportage op een integrale beoordeling van de fysieke leefomgeving hier en nu, en later. Analyseer de omgeving met een economische, sociale en ecologische bril.
In de omgevingsvisie draait alles om de transitieopgaven. Die verder brengen is niets anders dan nieuwe essentiële voorraden creëren die toekomstige generaties voorzien van welvaart en kwaliteit van leven. We moeten niet vergeten ook de ondermijnende stromen terug te dringen. We bouwen wind- en zonneparken en ontsluiten de ondergrond met geothermie. Als we er niet in slagen om de energiebehoefte flink terug te dringen, ontbreekt de ruimte voor wind- en zonne-energie of gaat dat ten koste van het landschap. Hetzelfde geldt voor stikstofemissies en gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen. Een Natura 2000-netwerk voorkomt niet dat de biodiversiteit afneemt als die emissies niet substantieel verminderen.
Omgevingseffectrapportage legt de focus bij het integraal analyseren en beoordelen van de huidige situatie en autonome ontwikkeling. Benoem de essentiële economische, sociale en ecologische voorraden en stromen. Selecteer hiervoor een beperkte set van indicatoren. Ontwerp per indicator een maatlat door een concreet doel en ondergrens te stellen voor voorraden en stromen. De kunst en uitdaging is om de juiste indicatoren te selecteren die de belangrijkste samenhangen laten zien. Dat lukt alleen als die keuze tot stand komt in een maatschappelijke dialoog met alle partners. Met participatie dus en met gezamenlijk feitenonderzoek.
Peter van de Laak
26 november 2019
