Warmtetransitie stokt

Nederland moet van het gas af. Of dit gaat lukken is onzeker, want de aanleg van warmtenetten stokt. De overheid moet een veel groter deel van de aanlegkosten van warmtenetten betalen. Dat is de conclusie van een recent onderzoek naar versnelling van de warmtetransitie. Zijn alle obstakels dan weggenomen? Ik denk van niet. Gemeenten willen een meerderheidsbelang in de exploitatie van een warmtenet. Dat is tegen het zere been van de warmtebedrijven die al flink hebben geïnvesteerd in warmtenetten. Dan is er nog de verplichte aansluiting die weerstand oproept. De leveringskosten blijken flink duurder dan werd voorgespiegeld. Het vertrouwen is weg bij huurders en eigenaren.

De maatschappelijke kosten van een warmtenet zijn volgens het eerdergenoemde onderzoek aanzienlijk lager dan wanneer individuele huishoudens een warmtepomp aanschaffen. Dat mag zo zijn, maar individuele huishoudens betalen wel de hoofdprijs. In de kosten die worden doorberekend aan huishoudens zitten namelijk ook de kosten voor het afdekken van risico’s voor de warmtebedrijven. Maatschappelijke kosten en de prijs die bewoners uiteindelijk betalen zijn verschillende zaken.

Het argument dat zonder warmtenet het elektriciteitsnet moet worden versterkt, is volgens mij ook niet houdbaar. Versterking van het lokale elektriciteitsnet is minder noodzakelijk wanneer de mogelijkheid wordt geboden om op wijk- of buurtniveau duurzaam opgewekte elektriciteit te delen. Alleen maakt de Elektriciteitswet dat helaas nog niet mogelijk.

Word het niet tijd om het achterliggende doel in het vizier te houden: terugdringen van de CO2-emissie? Het spectrum aan duurzame oplossingen is namelijk breder en gevarieerder dan de keuze tussen warmtenet of (hybride) warmtepomp.

Bewoners willen graag de regie in eigen hand houden. Ze kunnen de thermostaat iets lager zetten en bij verwarmen met infraroodpanelen of kleinschalige elektrische radiatoren. Ze kunnen koken op inductie en een boiler gebruiken voor douche- en tapwater. Heatpipes op daken kunnen ook voorzien in duurzame warmte. Bewoners die de woning of het appartement aardgasvrij maken, besparen daarmee op vastrechtkosten. Geef mensen keuzevrijheid.

Aardgasvrij maken van woningen is maatwerk, zo blijkt uit experimenten om wijken van het gas af te krijgen. Van besparen op aardgasverbruik tot aardgasvrij is een breed spectrum aan duurzame technische oplossingen beschikbaar. De warmtetransitie vraagt om een lange adem, een ‘stap-voor-stap’ aanpak. Het wordt tijd om meer te focussen op effectieve oplossingen die bijdragen aan het terugdringen van de CO2-emissie. Wie weet is waterstof op termijn ook deel van de oplossing, dus laat liggen die aardgasleidingen.

Peter van de Laak
22 augustus 2024