Kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven heeft veel aspecten. Het gaat om concrete (materiële) levensbehoeften, zoals betaalbare woningen, een veilige en gezonde woonomgeving, goede buurtvoorzieningen, toegankelijke gezondheidszorg. Daarnaast zijn er ook belevingsaspecten, zoals zinvol werk, sociale verbondenheid, afwezigheid van segregatie en discriminatie, vrije tijd, politieke stem en geluk. Deze factoren bepalen mede hoe mensen hun kwaliteit van leven beoordelen.
Welzijn
Verschillende welzijns- en psychosociale factoren blijken met elkaar samen te hangen. Opleiding en gezondheid correleren met (zinvol) werk en inkomen. Een goede opleiding biedt perspectief op zinvol werk en inkomen, zodat materiële levensbehoeften vervuld kunnen worden. Daarnaast gaan een goede opleiding en gezonde levensstijl ook vaak samen. Culturele achtergronden kunnen daarbij een rol spelen. Ook andere factoren spelen een rol bij hoe mensen hun kwaliteit van leven beoordelen:
- Het vermogen om wat van het leven te maken en dingen naar eigen hand te zetten (autonomie), bepaalt mede hoe mensen denken over de kwaliteit van hun leven.
- Niet iedereen kan zich ontworstelen aan een beperkende omgeving. Armoede en beperkte zelfredzaamheid gaan vaak over van generatie op generatie.
- Machtsverschillen en discriminatie hebben een negatieve invloed op hoe mensen de kwaliteit van hun leven ervaren.
- Sociaal isolement beïnvloedt de kwaliteit van leven en de gezondheid negatief van veel ouderen en gehandicapten. Armoede en discriminatie kunnen leiden tot sociaal isolement.
- Een schone gezonde en veilige leefomgeving (afwezigheid van criminaliteit, verkeersveiligheid) bepalen mede het woongenot.
- De aanwezigheid van sociale instellingen, zoals arbeidsbemiddeling, wijk- en buurtzorg en schuldhulpverlening, hebben een positieve invloed op de kwaliteit van leven. Dat geldt ook voor de aanwezigheid van culturele instellingen en voorzieningen die de mogelijkheid bieden voor attractieve zinvolle activiteiten.
Veranderende perspectieven
Door de groeiende kloof tussen kansarme en rijke maatschappelijke groeperingen is bestaanszekerheid als ‘discourse’ op de politieke agenda gekomen. Ook is het perspectief op gezondheid aan het verschuiven naar preventie en positieve gezondheid. Dat heeft alles te maken met de toenemende zorgkosten die onbeheersbaar dreigen te worden. Deze veranderende perspectieven bieden nieuwe aanknopingspunten voor beleid en uitvoering om de kwaliteit van leven van mensen te verbeteren.
Bestaanszekerheid
In vooral de grote steden is een groeiende kloof ontstaan tussen rijke en (kans)arme bevolkingsgroepen. Voornamelijk hoger opgeleiden lijken te profiteren van economische groei. Mensen zonder diploma en met een niet-westerse achtergrond maken veel minder kans op het vinden van werk. Langdurige werkloosheid leidt tot armoede, sociale segregatie, afnemende leefbaarheid en verslechtering van de gezondheid. Investeren in opleiding en goede huisvesting is een manier om mensen economisch zelfstandig en weerbaar te maken.
Gezonde steden
In het discours van de gezonde stad krijgen gezondheidsbevordering en preventie meer nadruk. Levensstijl (voeding, ontspanning, bewegen, sociale contacten) is een belangrijke factor voor gezondheid. Buurten moeten voldoende ruimte bieden voor ontmoeting en uitnodigen tot gezond gedrag. Bij de inrichting van woonwijken wordt meer ruimte gegeven aan de fiets en wandelen, worden woonwijken autoluwe ingericht, en wordt met groen en waterpartijen hittestress tegengegaan.
Stedelijke vernieuwing
Stedelijke vernieuwing is gericht op revitalisering van verouderde stationsgebieden, bedrijventerreinen en woonwijken. Het primaire doel is het creëren van nieuwe leefbare woongebieden. Een goed voorbeeld is het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Dit programma kent drie sporen: school, werk en wonen. Kinderen in de leerplichtige leeftijd krijgen een actieve begeleiding op weg naar werk. Verbetering van de positie op de arbeidsmarkt moet leiden tot minder armoede. Daarnaast wordt geïnvesteerd in verbetering van woningen, openbare ruimte en voorzieningen.