Milieueffectrapportage

Wij zijn gespecialiseerd in milieueffectrapportage van plannen en programma’s. Wat wij voor u kunnen betekenen, leest u hier. De context van milieueffectrapportage is aan het veranderen. Een ontwikkeling vindt plaats naar verbreding van het milieueffectrapport (MER) met nieuwe thema’s, zoals energietransitie, klimaatadaptatie, gezondheid, duurzaamheid, economische en sociale effecten. Wij kunnen voor u een second opinion uitvoeren als u bedenkingen heeft over de inhoud en de conclusie van het MER.

Download hier de second opinion

Second opinion voor een scherpe prijs

Heldere analyse, duidelijke conclusies

Voor zienswijze en bezwaar- en beroeps-procedure

Kwaliteit van milieueffectrapportage

Welke criteria bepalen de kwaliteit van mer? Onderzoek naar de kwaliteit van mer noemt meerdere criteria waarop de kwaliteit is te beoordelen. Behalve betrouwbare milieu-informatie, gaat het ook om de toegankelijkheid (leesbaarheid) van het MER en de juridische houdbaarheid. Participatie is verplicht onder de Omgevingswet en dan is leesbaarheid belangrijk voor belanghebbenden om de conclusies van het MER te begrijpen. Initiatiefnemers en bevoegde gezagen hebben behoefte aan zekerheid of het besluit standhoudt bij de Raad van State.

Wat is de rol van de Commissie voor de milieueffectrapportage (Commissie mer)? De Commissie mer beoordeelt of de milieu-informatie in het MER volledig en betrouwbaar is en er gebruik is gemaakt van valide methoden. Ook toetst de Commissie mer of de conclusies in het MER gebaseerd zijn op een integrale beoordeling van alle milieugevolgen. Die kwaliteitstoets is alleen verplicht voor MER van wettelijke en bestuursrechtelijk verplichte plannen en programma’s (zie mer-procedure). De Commissie mer kan ook adviseren over de aanpak van het mer-onderzoek in de notitie reikwijdte en detailniveau. Dat is onder de Omgevingswet niet meer verplicht.

De kwaliteit van mer staat of valt met een goede start. Meer aandacht is daarom gewenst voor de aanpak van het mer-onderzoek in de notitie reikwijdte en detailniveau en het proces. Wij kunnen u daarbij helpen. Gemeenten en provincies kunnen bijdragen aan de kwaliteit van mer door structureel de kwaliteit van de leefomgeving te monitoren. Dat bespaart het MER-bureau veel tijd bij het opstellen van de referentiesituatie. Het MER-bureau kan dan focussen op de alternatieven en effecten (zie proces van milieueffectrapportage).

Omgevingseffectrapportage

Wij hebben een verkenning uitgevoerd naar de kansen en belemmeringen van omgevingseffectrapportage (OER). Een bredere reikwijdte van het MER heeft alleen meerwaarde als het detailniveau voldoende concreet is. In de huidige MER-praktijk signaleren wij een afname van het detailniveau van de beslisinformatie met als gevolg beperktere sturingsmogelijkheden van MER.

Omgevingseffectrapportage is qua methodiek vergelijkbaar met milieueffectrapportage. Wel heeft de bredere scope implicaties voor:

De beschrijving van de huidige situatie en autonome ontwikkeling (referentiesituatie). Hiervoor dienen voldoende betrouwbare en valide data beschikbaar te zijn.
Het beoordelingskader. Een ruimere set van thema’s en beoordelingscriteria leidt tot meer complexiteit en kosten.
Monitoring en evaluatie. Het opstellen van een monitoringsplan met indicatoren waarop bestuurders kunnen sturen is een uitdaging.

In de literatuur hebben wij geen eenduidige definitie kunnen vinden van omgevingseffectrapportage. Een precieze afbakening van thema’s in brede MER en OER is niet scherp te geven, er is sprake van een glijdende schaal (zie tabel 1).

Voor meer informatie en actuele ontwikkelingen over milieueffectrapportage zie https://www.toets-online.nl

Notitie reikwijdte en detailniveau

Bij de start van de mer-procedure kan met deze aandachtspunten al rekening worden gehouden door in de notitie reikwijdte en detailniveau aandacht te besteden aan:

De verwachtingen van initiatiefnemer, bevoegd gezag en belanghebbenden;
Essentiële vragen die het MER moet beantwoorden;
Relevante kennisissues en het belang van gezamenlijk feitenonderzoek (joint fact finding);
De politieke dilemma’s die een rol spelen bij bestuurlijke afwegingen;
De wijze van participatie.

Steeds vaker blijkt dat burgers, natuur- en milieuorganisaties en universiteiten beschikken over waardevolle unieke kennis. Het is in het belang van de kwaliteit van milieueffectrapportage om die kennis te betrekken bij de mer-procedure.

Lees meer in de blogs; ‘Wie is verantwoordelijk voor de kwaliteit van m.e.r.?’ en “Van milieu naar omgevingseffectrapportage”

Toekomstige uitdagingen en kansen

Maatschappelijke transities (klimaatadaptatie, energietransitie, circulaire economie, kringloop landbouw) stellen nieuwe eisen aan de inrichting van de ruimte. De Omgevingswet biedt kansen om deze nieuwe uitdagingen te integreren in de procedure van milieueffectrapportage. Een ontwikkeling is gaande naar een verbreding van de scope van milieueffectrapportage met aandacht voor de milieugevolgen van maatschappelijke transities.

In omgevingseffectrapportage (OER) wordt een breed pallet van ruimtelijke, sociale en economische effecten beoordeeld. Deze ontwikkeling sluit aan bij het belang van duurzame ontwikkeling en het beoordelen van de lange termijngevolgen voor brede welvaart. Deze bredere scope maakt strategische afwegingen voor bestuurders complex. Er zijn tal van onzekerheden die het nemen van besluiten niet eenvoudiger maakt.

Monitoring en participatie zijn logische en noodzakelijke ontwikkelingen om die toenemende complexiteit het hoofd te bieden. Met monitoring is het mogelijk om strategische keuzen bij te sturen. Participatie waarborgt een optimale inbreng van gebiedskennis in ruimtelijke planprocessen. Daarnaast maakt digitalisering van MER milieu-informatie toegankelijker. Met behulp van visuele methodieken, zoals GIS, computersimulaties, augmented reality en audiovisuele hulpmiddelen is het mogelijk om data op verschillende wijze te presenteren.

Wat kan Stedeling bieden?

Stedeling is betrokken geweest bij de voorbereiding en uitvoering van milieueffectrapportage voor stedelijke ontwikkelingsprojecten en omgevingsvisies. Met die kennis en ervaring kunnen wij MER-rapporten snel doorlichten op de belangrijkste aandachtspunten voor de besluitvorming. Wij laten zien wat onderbelicht is en wat ontbreekt. Toekomstige risico’s, kosten en milieuproblemen helpen wij daarmee te voorkomen.

Wij kunnen u ondersteunen bij:

Het opstellen van een notitie reikwijdte en detailniveau;

Het beschrijven van de huidige situatie (foto leefomgeving) en autonome ontwikkeling van het milieu (referentiesituatie);

Het toelichten van de meerwaarde aan uw bestuur van een plan-mer-procedure voor omgevingsvisie, programma en omgevingsplan;

Het opstellen van een second opinion over een MER-rapport.

Kerncompetentie

Een MER-rapport kunnen we snel ‘doorlichten’ en terugbrengen tot de belangrijkste aandachtspunten voor het te nemen besluit. Voor onze analyse en beoordeling hanteren we vier vragen. Het MER-rapport moet inzichtelijk maken wat de potentiële milieugevolgen zijn van een plan of project. We laten zien wat beter kan en moet, en wat ontbreekt. Soms wordt het risico van een milieueffect te laag ingeschat, wat kan resulteren in hogere faalkosten bij de uitvoering. We voorkomen toekomstige risico’s, kosten en nieuwe milieuproblemen. Een MER-rapport bevat weliswaar een samenvatting, maar dat is nog geen garantie dat het MER-onderzoek deugdelijk is uitgevoerd. Soms bevat een MER een groot aantal te beoordelen effecten, maar als het detailniveau van de milieueffecten onvoldoende concreet is, kunnen alternatieven niet adequaat t.o.v. elkaar worden gewogen.

Recent zijn we benaderd voor een mer-beoordeling van een stedelijk ontwikkelingsproject. Vanwege de verdichting van het plangebied werd overwogen een ondergrondse parkeergarage te bouwen. De projectlocatie lag buitendijks, waardoor er een risico bestaat op aanzienlijke milieugevolgen. Door opstuwing van grondwater kan de kademuur instabiel worden. Bij hevige regenbuien is er ook een risico dat de parkeergarage onder water komt te staan. De cruciale vraag is dan of een mer-beoordeling volstaat. De bouw van een parkeergarage wordt niet genoemd in bijlage V van het Omgevingsbesluit. Maar als aanzienlijke milieugevolgen niet zijn uit te sluiten, is dat ook een grondslag voor een plan-mer-procedure. Anticiperen op dit soort situaties is niet altijd mogelijk. Door snel te schakelen is vertraging in de procedure voorkomen en zijn risico’s afgedekt.

Publicaties

Omgevingseffectrapportage, Toets-online 19 april 2022
Voor Rijkswaterstaat is een verkenning uitgevoerd naar kansen en belemmeringen voor een verbreding van het MER in rijksprojecten van IenW/Rijkswaterstaat in de vorm van een omgevingseffectrapportage (OER). In de huidige praktijk is een afname te zien van het detailniveau van de beslisinformatie met als gevolg beperktere sturingsmogelijkheden van MER en OER.

Geen MER bij de RES, een gemiste kans? Milieu nr. 3, 2020
Onlangs hebben de eerste Regionale Energie Strategieën (RES) het licht gezien. In dit artikel zijn drie Regionale Energiestrategieën de maat genomen vanuit de vraag hoe milieuaspecten een rol hebben gespeeld bij de keuzes die tot nu toe zijn gemaakt. Inmiddels zijn in enkele RES-regio’s pilots gestart om ervaring op te doen met milieueffectrapportage bij RES. Interessant daarbij is de vraag hoe de milieuverantwoording van de RES een plek krijgt in gemeentelijke omgevingsvisies en -plannen.

Kennisconflicten voorkomen met joint fact finding, Milieu nr. 6, 2019
De betrouwbaarheid van m.e.r.-onderzoek staat regelmatig ter discussie. Vooral bij plannen en projecten waar de belangen en opvattingen sterk uiteenlopen. In die context is het eenzijdig vaststellen van uitgangspunten, rekenmodellen en data vragen om conflicten met bewoners en natuur- en milieuorganisaties over de resultaten van het MER. Zijn die conflicten te voorkomen met joint fact finding?

Geluidhinder luchthavens met m.e.r. ernstig onderschat, Milieu nr 1, 2019
In m.e.r.-onderzoek naar geluidhinder van luchthavens wordt geen rekening gehouden met meetgegevens en hinderbeleving. Een gemis met flinke gevolgen. De hinderoverlast en slaapverstoring blijken namelijk flink groter op ruime afstand van start- en landingsbanen, ook buiten de wettelijke geluidbelastingcontouren. Bovendien wordt geluidshinder door meer factoren veroorzaakt, zoals piekgeluid, frequentie en aantallen vliegtuigen.

Stapelen of doorschuiven milieueffectrapportage, ROmagazine, nr. 5,
De Omgevingswet beoogt een vermindering van de onderzoekslasten, onder meer door het voorkomen van stapeling van opeenvolgende MER-onderzoeken. De effectiviteit en onderzoekslasten zijn vaker onderwerp van kritiek op m.e.r. Met de Omgevingswet gaat er het nodige veranderen voor de m.e.r. en liggen er kansen voor vernieuwing van het instrument.

M.e.r.-praktijk in het perspectief van de Omgevingswet, Toets Online 1-12-2016
De m.e.r.-praktijk kenmerkt zich door historisch gegroeide patronen en mechanismen. Denk aan de ‘sneller-en-beter’ aanpak, stapeling van MER, rol en werkwijze Commissie m.e.r. en juridisering van de besluitvorming. Die zijn het gevolg van opvattingen die sleutelspelers hebben over de rol van m.e.r., veranderende (in)formele spelregels en hulpbronnen (bevoegdheden, geld, kennis) waarover partijen beschikken. Dit artikel bevat een analyse van de m.e.r.-praktijk vanuit deze vier dimensies en de patronen en mechanismen die daarin werkzaam zijn. Dat levert kennis op over kansen en belemmeringen voor de toekomstige m.e.r.-praktijk onder de Omgevingswet.

Provinciale omgevingsvisies en dilemma’s m.e.r. Toets, nr.4, 2015.
Bij de uitoefening van milieueffectrapportage voor provinciale omgevingsvisies spelen diverse dilemma’s. De Omgevingswet biedt geen houvast voor het maken van de juiste keuzes. Omgaan met dilemma’s in milieueffectrapportage is een kwestie van juist inschatten van de bestuurlijke context en effectief onderhandelen over de randvoorwaarden voor m.e.r. bij de start van een MER-traject.

Omgevingswet en flexibel acteren met m.e.r. Toets, nr. 3/4, 2014.
Een kritiek op milieueffectrapportage is dat de m.e.r.-procedure weinig flexibel is en niet meebeweegt met planprocessen. Is deze kritiek wel terecht? Tijdens de Dag van de Omgevingswet van 2 oktober 2014 zijn in een workshop twee voorbeelden getoond van het goed afstemmen van planproces en m.e.r.-procedure. Flexibel acteren met m.e.r. is vooral een kwestie van politieke en ambtelijke wil en kunde.